Is Jezus geboren in december?

Over een paar dagen is het kerst, en zoals elk jaar wordt er weer veel gezegd over de kerstdatum. Is Jezus geboren op 25 december of, zoals sommigen beweren op het loofhuttenfeest? Ik wil hieronder graag reageren op misinformatie die je tegen kan komen in veel artikelen en video’s die afwijzend staan tegenover de traditionele kerstdatum.

1. Argumenten tegen 25 december

Diverse argumenten worden gebruikt om te bewijzen dat Jezus niet in december geboren kan zijn. In december zou het bijvoorbeeld te koud zijn in Bethlehem, die arme schapen staan dan natuurlijk op stal en zijn niet buiten in het veld. Een ander veelgehoord argument is het samenvallen met heidense feestdagen. Hier worden onder andere de geboorte van Mithras, Saturnalia en Natalis Solis Invicti veel genoemd.

Te koud in Bethlehem?

Het probleem met beide argumenten is dat ze niet waar zijn. Laten we beginnen bij de eerste. In Israël is het warm, ook in december. Maar wacht eens, ligt Bethlehem niet in de bergen, daar kan het best koud zijn hoor. Ja, kán… Op 24 december 2012 was ik zelf in Bethlehem, en ik had toen geen jas nodig. Ook vandaag (18 december) is het nog redelijk goed te doen in Bethlehem, op het moment dat ik dit schrijf, is het ongeveer 16 graden Celsius en naar verwachting koelt het vannacht af tot een graad of 9. Wanneer ik bijvoorbeeld kijk naar het weer toen ik daar was, koelde het in sommige nachten af tot een graad of 12. Vooral op bewolkte dagen. December is een prima tijd om buiten in het veld te zijn met schapen in Bethlehem. Schapen zijn overigen ook niet zo bang voor kou. Ze hebben namelijk een lekkere dikke laag wol.

Heeft Kerst een heidense oorsprong?

Het tweede probleem voor 25 december is de associatie met heidense feestdagen. Het is een feit dat rond eind december in veel culturen een belangrijk feest gevierd werd. Dit valt namelijk samen met de zonnewende. Dat is het moment waarop de dagen weer langer gaan worden. Stel je voor dat je leeft in een tijd waarin je geen elektrisch licht hebt, en je veel van je dagen buiten doorbrengt. Dan is het langer worden van de dagen een belangrijk deel van je leven. Persoonlijk zie ik ook uit naar dagen dat de zon weer wat later onder gaat. De zonnewende is een feitelijke gebeurtenis die elk jaar plaatsvindt en door God zelf is ingesteld. Het licht komt terug! Dit zou genoeg moeten zijn om elke parallel met heidense feesten onbelangrijk te maken. Toch wil ik nog kort even kijken naar de 3 feesten die ik noemde.

Mithras

De geboorte van Mithras zou veel overeenkomsten hebben met het geboorteverhaal van Jezus. Op verschillende plaatsen op internet wordt geclaimd dat de Perzische god Mithras ook geboren is op 25 december, in een grot en uit een maagd. Probleem is dat er geen enkele historische bron is voor deze 3 beweringen. Men geloofde dat Mithras geboren werd uit een rots. En over de datum daarvan is niets bekendⁱ. Deze overeenkomsten komen uit 19e-eeuwse Bijbelkritiek die grotendeels werd geschreven om het Christelijk geloof te ontkrachten. Dezelfde kritiek die ook beweerde dat Mozes niet bestaan heeft en de Thora verzonnen is tijdens de ballingschap.

Saturnalia en Sol Invictus

Saturnalia viel op 17 december (tot de 23^e ). Het feest draaide om een offer aan de afgod
Saturnus en was meer een Romeinse versie van carnaval, hoewel er best invloed geweest kan zijn op latere kersttradities is het kerstfeest duidelijk geen kopie van dit feestⁱⁱ. Ook klopt de datum niet. Sol Invictus daarentegen werd inderdaad gevierd op 25 december, maar dat gebeurde pas vanaf het jaar 274, toen het door keizer Aurelianus werd ingesteld. Het probleem is alleen dat de oudste Christelijke bron voor de kerstdatum Hippolytus van Rome is die in het jaar 204 schreef dat ze in zijn tijd de geboorte van Jezus vierden op 25 decemberⁱⁱⁱ.

Sol Invictus is een feest dat op zijn minst 70 jaar later kwam dan kerst! Je kunt net zo goed beweren dat Aurelianus juist Sol Invictus op deze datum heeft ingesteld als een poging om de groeiende populariteit van Kerst in te dammen^iv. Natuurlijk is dit speculatie, maar het past beter bij de feiten die we nu hebben.

2 Waarom wel 25 december?

De Joodse wortels van 25 december

Zoals ik eerder schreef is de kerstdatum al een vrij vroege traditie, en er zijn geen vroege alternatieven. Er zijn verschillende motivaties waarom mensen zijn gaan geloven dat Jezus op deze datum geboren is. Een daarvan is een oude Joodse traditie dat grote profeten altijd een exact aantal jaar leeft en sterven op de dag van hun conceptie. De vroege kerk identificeerde al snel 25 maart als de dag van Jezus kruisiging, tel daar 9 maanden bij op en je komt op 25 december. Deze datum heeft dus geen heidense, maar een door en door Joodse oorsprong!

Theologische vervulling

Daarnaast werd de komst van Jezus al snel geassocieerd met de komst van het Licht in de wereld (vgl. Jesaja 9), de zonnewende is hier een prachtig beeld van.

Bijbelse tijdlijn

Tot slot kunnen we ook kijken naar de tijdlijn van de Bijbel zelf, dit is wat ingewikkelder, maar ik wil het toch graag uitleggen:

Zacharias kreeg bericht van de Engel dat Zijn vrouw zwanger zou worden (Luk 1:5-25), 6 maanden later kreeg Maria ook bezoek van een engel (Luk 1:36), 3 maanden later werd Johannes geboren, 9 maanden later werd Jezus geboren , 40 dagen daarna werd Jezus in de tempel gewijd, in de periode daarna kwamen de “wijzen uit het oosten” op bezoek, hierna vluchten ze naar Egypte en stierf Herodes.

De dood van Herodes

Om de datum vast te kunnen stellen moeten we weten wanneer de priesterdienst van Abia viel. Deze verschuift door het jaar heen, dus we moeten eerst het jaar vaststellen. Om dit te doen moeten we weten wanneer Herodes stierf. Volgens de geschiedschrijving stierf hij vlak voor Pesach enige tijd na een maansverduistering Er waren in deze periode 4 maansverduisteringen:

15 september -5, 13 maart -4, 10 januari -1, 29 december 1.

Dat geeft ons 2 mogelijke data: april 4 v.C. en april 1 v.C..

De tempeldienst van Zacharias

De tempeldienst van Zacharias moet ongeveer 1.5 jaareerder zijn geweest met een speling van een aantal maanden. Dus in 6 of 3 v.C. Persoonlijk denk ik dat de tweede correct is omdat deze in lijn is met het vrijwel unanieme getuigenis van de kerkvaders, maar ik geef hier beide berekeningen.

Nu moeten we weten wanneer de dienst van Abia viel in dat jaar. Omdat Josephus ons vertelt welke dienst er in de tempel diende toen Jeruzalem viel in 70AD kan er teruggerekend worden naar deze jaartallen. Simmons heeft dit werk voor ons gedaan^v en daardoor kunnen we de priesterdienst plaatsen in zowel eind augustus 6 v.C. of half september 3 v.C..

De resultaten

Nu kunnen we maanden toewijzen aan de overige gebeurtenissen, zoals in de tabel hiernaast.

Een alternatieve theorie

De parallellen tussen Kerst en het loofhuttenfeest zijn ook met een decemberdatum te verklaren. Er is namelijk een mini-loofhuttenfeest: Het feest van de wijding van de tempel (Chanoeka) (vgl. 2Makk 10:5-6). Hoewel het hedendaagse Chanoeka vooral vorm heeft gekregen door latere rabbijnse tradities en legenden zoals het verhaal van het wonder van de olie, was dit nog geen deel van het feest in de tijd van de geboorte van Jezus. Overigens vraagt eerlijkheid me te vermelden dat er weinig bekend is over hoe Chanoeka gevierd werd aan het begin van onze jaartelling.

Jezus is mogelijk geboren op de 25^e Kislev 3760, dat is ~22 december 2 v.C^vii.. De komst van Jezus staat symbool voor het herinwijden van de wereld en de harten van mensen als Gods tempel, Eveneens noemt Jezus Zijn eigen lichaam Gods tempel (Joh 2:19-21), hoe sprekend is het dat deze tempel ook zijn dienst is begonnen met de acht dagen van wijding met Chanoeka. Bij het Chanoekafeest werd alles versierd met groene takken (2Makk 10:7), een traditie die we nog steeds zien in onze kerstbomen en hulsttakken.

In de toekomst hoop ik dit nog verder uit te werken en van meer onderzoek te voorzien.

Tot slot

Uiteindelijk maakt het niet uit op welke dag Jezus wel of niet geboren is. Waar ik wel moeite mee heb, is de misinformatie, die ervoor zorgt dat mensen ‘een bittere smaak in hun mond krijgen’ omdat ze denken dat er gruwelijke heidense rituelen en gebruiken ten grondslag liggen aan ons hedendaags kerstfeest, terwijl het huidige kerstfeest, inclusief de kerstbomen en zelfs de datum waarop we het vieren diep geworteld is in Joods-Christelijke tradities. Er is geen enkele reden om verder te zoeken naar een heidense oorsprong. Deze verbanden zijn gelegd door bijbelcritici in een poging om het Christelijk geloof in diskrediet te brengen. Laten we hier alsjeblieft niet in meegaan, want diezelfde critici bekritiseren de thora, de profeten, de wonderen van Jezus en boven alles de opstanding met exact dezelfde claims over heidense oorsprong.

Glorie aan God en Vrede op aarde!

Kijk ook de uitgebreide podcastserie op mijn Youtube en Spotify kanalen

• Spotify
• YouTube